Hırsızlık, tarih boyunca toplum düzenini bozan en temel suç tiplerinden biri olmuştur. Bu nedenle Türk Ceza Kanunu’nda hırsızlık suçu hem basit haliyle hem de suçun daha ağır şartlarda işlendiği durumlar için ayrı ayrı düzenlenmiştir. TCK 142. madde, hırsızlık suçunun nitelikli hallerini içermekte ve failin daha ağır cezalandırılmasını öngörmektedir.
Bu yazıda, Türk Ceza Kanunu m.142 kapsamında nitelikli hırsızlık suçu, hangi fiillerin bu kapsamda değerlendirildiği, ceza miktarları, Yargıtay içtihatları ve savunma stratejileri kapsamlı biçimde incelenecektir.
TCK 142 Nedir?
TCK m.142, hırsızlık suçunun;
- Belirli araç ve yöntemlerle,
- Belirli yerlerde veya belirli kişilerden,
- Belirli şartlar altında işlenmesi durumlarında
nitelikli hale geldiğini belirtir ve daha ağır cezai yaptırımlar öngörür.
Hırsızlık suçunun basit hali TCK 141. madde ile düzenlenmiş olup cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak 142. maddede bu ceza 3 yıldan 10 yıla kadar çıkabilmektedir.
TCK 142 – Nitelikli Hırsızlık Halleri
Aşağıda her bir fıkra kapsamında suçun işlenme şekline göre ağırlaştırılmış nitelikli haller yer almaktadır:
1. Fıkra – Suçun işlendiği yere göre nitelikli haller
Hırsızlık suçu:
- Konut, ibadethane, kapalı alanda,
- Halkın istifadesine sunulmuş yerlerde (okul, hastane, park),
- Afet bölgesinde veya suçtan korunamayacak durumda olan kişilere karşı,
işlenirse ceza artırılır.
📌 Cezası: 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası
2. Fıkra – Suçun işlenme yöntemine göre nitelikli haller
Aşağıdaki yöntemlerle hırsızlık yapılması nitelikli sayılır:
- Beden gücüyle veya özel aletlerle kilit kırmak,
- Bilişim sistemlerini kullanarak,
- Elektrik enerjisini hırsızlamak,
- Ulaşım araçlarını çalışamaz hale getirmek,
- Kamu kurum ve kuruluşlarından hırsızlık yapmak
📌 Cezası: 4 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası
3. Fıkra – Suçun mağduruna göre nitelikli hal
Suçun:
- Malını koruyamayacak durumda olan kişilere karşı (örneğin yaşlı, engelli),
- Bir afet veya felaket bölgesinde,
işlenmesi hâlinde fail daha ağır cezalandırılır.
📌 Cezası: 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası
4. Fıkra – Suçun örgütlü şekilde işlenmesi
Bir suç örgütü içerisinde veya suç işlemek amacıyla kurulan bir yapı içerisinde hırsızlık suçunun işlenmesi, TCK m.220 (örgüt suçu) ile birlikte değerlendirilir.
📌 Ek ceza uygulanır.
TCK 142’ye Göre Hırsızlık Suçu Örnekleri
| Fiil | Değerlendirme |
|---|---|
| Bir eve pencereden girilerek hırsızlık yapılması | TCK 142/1-b – Konut dokunulmazlığının ihlali |
| ATM cihazına müdahale ederek para çalınması | TCK 142/2-e – Bilişim sistemine müdahale |
| Elektrik hattına kaçak bağlantı yapılması | TCK 142/2-f – Elektrik enerjisi hırsızlığı |
| Sel bölgesinde evden eşya çalınması | TCK 142/3-b – Afet bölgesinde hırsızlık |
Nitelikli Hırsızlıkta Cezai Sorumluluk
Faile Uygulanacak Ceza
TCK 142 kapsamında verilecek ceza;
- Suçun işlendiği yere,
- Kullanılan yönteme,
- Mağdurun durumuna göre değişir.
Cezalar 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezası olarak düzenlenmiştir. Suç örgütü kapsamında işlenmişse, bu cezalara ek hapis cezaları da eklenebilir.
Nitelikli Hırsızlıkta Zamanaşımı
TCK 142 kapsamındaki suçlarda dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Yani olaydan sonra 15 yıl içinde dava açılmazsa ceza davası düşer.
Etkin Pişmanlık ve Cezada İndirim
TCK m.168 kapsamında etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir:
- Suçtan sonra zarar telafi edilirse (çalıntı mal geri verilirse),
- Mahkemeye teslim olur, pişmanlık gösterirse
cezada ciddi oranda indirim yapılabilir. Ancak bu, hâkimin takdirindedir ve her olayda uygulanmaz.
Hırsızlık Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
TCK 142’de düzenlenen nitelikli hırsızlık suçlarında, ceza:
- 2 yıl veya altında kalırsa ve
- Sanığın daha önce kasıtlı suçtan mahkûmiyeti yoksa
HAGB kararı verilebilir. Ancak suçun niteliği gereği genellikle HAGB’ye uygun ceza aralığına girmez.
TCK 142 ile İlgili Yargıtay Kararları
🔹 Yargıtay 6. CD, 2021/7532 E., 2022/1356 K.
“Sanığın apartman içerisinden bisiklet çalması, konut dokunulmazlığını ihlal etmese de 142/1-b kapsamında değerlendirilmeli, 3 yıldan az ceza verilemez.”
🔹 Yargıtay 13. CD, 2020/6483 E., 2021/2113 K.
“Failin kamu hastanesinden tıbbi cihaz çalması 142/2-d kapsamında değerlendirilmiş, nitelikli hırsızlık olduğuna karar verilmiştir.”
Sık Sorulan Sorular
TCK 142’de ceza paraya çevrilebilir mi?
Ceza alt sınırının yüksek olması nedeniyle, genellikle adli para cezasına çevrilmez. Ancak ceza 2 yılın altındaysa hâkimin takdiriyle bu mümkündür.
Suçun teşebbüs aşamasında kalması cezayı düşürür mü?
Evet. Teşebbüs halinde, failin kastı sabit olsa da suç tamamlanmamışsa ceza indirilebilir.
18 yaş altı çocuk TCK 142’ye göre yargılanır mı?
Çocuklar için Çocuk Koruma Kanunu ve özel ceza sorumluluğu kuralları geçerlidir. Ancak suçun nitelikli olması hâlinde ceza indirimi yapılmakla birlikte cezai sorumluluk doğar.
Sonuç
TCK 142, toplumda huzur ve güven ortamını tehdit eden hırsızlık suçunun, daha ağır şartlar altında işlenmesi durumunda ciddi cezalar öngören kritik bir düzenlemedir. Bu nedenle, hem suçun tanımı hem de unsurlarının doğru değerlendirilmesi büyük önem taşır.
Nitelikli hırsızlıkla suçlanan kişilerin, profesyonel ceza hukuku avukatlarından destek alarak etkin pişmanlık, teşebbüs veya lehe hükümlerin uygulanması gibi stratejilerden faydalanması, sürecin daha adil işlemesini sağlayacaktır.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.