📌 Giriş
Ticari hayatta şirketlerin ortaklık kurarak sermaye, iş gücü ve bilgi birikimlerini birleştirmesi, büyüme ve rekabet avantajı sağlamak için önemli bir yöntemdir. Ortaklık sözleşmeleri, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirleyen en kritik hukuki belgelerdendir. Yanlış veya eksik hazırlanmış bir ortaklık sözleşmesi, ilerleyen süreçlerde büyük hukuki sorunlara neden olabilir.
📌 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK), ortaklık sözleşmelerini ve tarafların yükümlülüklerini düzenlemektedir.
Bu makalede, ortaklık sözleşmelerinin hukuki dayanakları, ortaklık türleri, sözleşme şartları, ortaklık sona erdiğinde tarafların hakları ve uyuşmazlıkların çözüm yolları detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Ortaklık Sözleşmesi Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 Ortaklık sözleşmesi, iki veya daha fazla kişi veya şirketin belirli bir ticari faaliyeti yürütmek amacıyla karşılıklı hak ve yükümlülüklerini düzenlediği hukuki anlaşmadır.
✔ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), ticari ortaklıkların kuruluşunu ve işleyişini düzenler.
✔ 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK), adi ortaklık sözleşmelerinin geçerliliğini belirler.
✔ Vergi Usul Kanunu (VUK), ortaklıkların vergi yükümlülüklerini düzenler.
📌 Örnek: İki girişimci, ortak bir restoran açmaya karar verdiğinde, gelir paylaşımı, yatırım oranları ve yönetim esaslarını içeren bir ortaklık sözleşmesi imzalayarak ticari faaliyetlerine başlar.
📌 Önemli Not: Ortaklık sözleşmeleri yazılı olarak hazırlanmalı ve tarafların haklarını koruyacak şekilde açık hükümler içermelidir.
📌 Ortaklık Türleri ve Sözleşme Şartları
📌 Ortaklık sözleşmeleri, şirket türüne ve tarafların anlaşmasına bağlı olarak farklı şekillerde düzenlenebilir.
1️⃣ Adi Ortaklık Sözleşmesi
✔ Hukuki Kişiliği Yoktur: Ortaklar şahsi olarak sorumludur.
✔ Ortakların eşit hak ve yükümlülükleri vardır.
✔ Kar ve zarar paylaşımı sözleşme ile belirlenir.
📌 Örnek: İki mühendis, birlikte bir yazılım geliştirmek için adi ortaklık kurabilir.
2️⃣ Şahıs Şirketleri (Kollektif ve Komandit Ortaklıklar)
✔ Kollektif Şirket: Tüm ortaklar sınırsız sorumludur.
✔ Komandit Şirket: Bazı ortaklar (komandite) sınırsız, bazıları (komanditer) sınırlı sorumludur.
📌 Örnek: Bir aile şirketi, kollektif şirket olarak faaliyet gösterebilir.
3️⃣ Sermaye Şirketleri (Anonim ve Limited Şirketler)
✔ Ortakların sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlıdır.
✔ Şirket tüzel kişiliğe sahiptir.
📌 Örnek: Bir grup yatırımcı, anonim şirket kurarak hisse senetleri üzerinden ortaklık oluşturabilir.
📌 Önemli Not: Ortaklık türü, tarafların yükümlülüklerini doğrudan etkilediği için dikkatle seçilmelidir.
📌 Ortaklık Sözleşmelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
📌 Ortaklık sözleşmesi hazırlanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
✔ 1️⃣ Ortaklık Amaç ve Kapsamı
- Ortaklığın faaliyet alanı ve kapsamı net şekilde belirtilmelidir.
✔ 2️⃣ Sermaye Katkıları ve Kâr-Zarar Paylaşımı
- Ortakların yatırdığı sermaye miktarı ve kâr-zarar paylaşım oranları açıkça belirtilmelidir.
✔ 3️⃣ Ortakların Hak ve Yükümlülükleri
- Ortaklardan biri daha fazla sorumluluk alıyorsa, bu durum sözleşmede belirtilmelidir.
✔ 4️⃣ Yönetim ve Karar Alma Mekanizması
- Ortaklığın nasıl yönetileceği ve kararların nasıl alınacağı belirlenmelidir.
✔ 5️⃣ Ortaklıktan Çıkış ve Fesih Koşulları
- Bir ortak ayrılmak istediğinde uygulanacak kurallar belirlenmelidir.
📌 Örnek: Bir restoran ortaklığı kurulurken, yatırım miktarına bağlı olarak ortakların kâr dağılımı ve yönetim yetkileri net şekilde tanımlanmalıdır.
📌 Önemli Not: Eksik veya belirsiz hükümler, ileride anlaşmazlıklara yol açabilir.
📌 Ortaklık Sona Erdiğinde Tarafların Hakları ve Yükümlülükleri
📌 Ortaklık sözleşmesi belirli nedenlerle sona erebilir:
✔ 1️⃣ Sürenin Dolması veya Hedefin Gerçekleşmesi
- Belirli bir projeye yönelik kurulan ortaklık, amacına ulaştığında kendiliğinden sona erer.
✔ 2️⃣ Ortaklardan Birinin Ayrılması veya Ölümü
- Adi ortaklıkta, ortaklardan birinin ölmesi veya ayrılması ortaklığı sona erdirebilir.
✔ 3️⃣ Sözleşme Feshi veya İflas
- Taraflar ortaklığı karşılıklı anlaşarak feshedebilir veya ortaklık iflas edebilir.
📌 Örnek: Bir inşaat firması, belirli bir projeyi tamamladıktan sonra ortaklık sona erdirilebilir.
📌 Önemli Not: Ortaklık sona erdiğinde malvarlığının nasıl bölüşüleceği sözleşmede belirlenmelidir.
📌 Ortaklık Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları
📌 Ortaklık sözleşmelerinden doğan anlaşmazlıkların çözüm yolları şunlardır:
✔ 1️⃣ Arabuluculuk ve Uzlaşma
- Taraflar, mahkemeye gitmeden arabuluculuk süreciyle uzlaşma sağlayabilir.
✔ 2️⃣ Tahkim Yolu
- Ortaklık sözleşmelerine tahkim maddesi eklenirse, taraflar anlaşmazlıklarını mahkemeye gitmeden çözebilir.
✔ 3️⃣ Ticaret Mahkemesinde Dava Açma
- Ortaklık anlaşmazlıkları için asliye ticaret mahkemelerinde dava açılabilir.
📌 Örnek: Bir limited şirket ortağı, sözleşme hükümlerine aykırı hareket eden diğer ortağa karşı dava açabilir.
📌 Önemli Not: Tahkim veya arabuluculuk maddeleri, dava sürecini hızlandırabilir ve tarafların maliyetlerini düşürebilir.