Türkiye’de ceza hukuku alanında önemli değişiklikler içeren 8. Yargı Paketi, 12 Mart 2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu paket, ceza muhakemesi süreçlerinden infaz hukukuna kadar geniş bir yelpazede yenilikler getirmektedir. Bu makalede, 8. Yargı Paketi ile getirilen başlıca düzenlemeler ve bunların uygulamadaki etkileri ele alınacaktır.
1. Kanun Yollarına Başvuru Sürelerinde Değişiklik
Önceden, istinaf ve temyiz başvuru süreleri hükmün açıklanmasından itibaren başlarken, yeni düzenleme ile bu süreler hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta olarak belirlenmiştir. Bu değişiklik, kanun yollarına başvuru sürelerinde yeknesaklık sağlamayı ve uygulamadaki karışıklıkları gidermeyi amaçlamaktadır. Düzenlemenin yürürlük tarihi 1 Haziran 2024 olarak belirlenmiştir.
2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Kararlarında Yenilikler
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararları doğrultusunda, HAGB kararlarının sanığın kabulüne bağlı olması uygulamasına son verilmiştir. Artık mahkemeler, koşulların oluşması halinde sanığın rızası aranmaksızın re’sen HAGB kararı verebilecektir. Ayrıca, HAGB kararlarına karşı istinaf ve temyiz kanun yollarına başvurma imkânı getirilmiştir. Bu düzenleme, 12 Mart 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
3. Adli Para Cezalarında Artış
Türk Ceza Kanunu’nun 52. maddesinde yapılan değişiklikle, adli para cezalarının bir günlük karşılığı için alt sınır 100 TL, üst sınır ise 500 TL olarak yeniden belirlenmiştir. Bu düzenleme, 1 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
4. Makul Sürede Yargılanma Hakkı ve Tazminat Başvuruları
Yargılamaların makul sürede tamamlanmaması durumunda, manevi tazminat talepleri için Adalet Bakanlığı’na bağlı Tazminat Komisyonu’na başvuru zorunluluğu getirilmiştir. Bu başvuru, soruşturma, kovuşturma veya yargılamanın kesin bir kararla sonuçlandığının öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde yapılmalıdır. Bu düzenleme, bireylerin makul sürede yargılanma hakkının korunmasını ve tazminat taleplerinin daha hızlı sonuçlandırılmasını hedeflemektedir.
5. Örgüt Adına Suç İşleme Düzenlemesinde Değişiklik
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı sonrasında, “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme” fiili, ayrı bir suç olarak yeniden düzenlenmiştir. Bu kapsamda, bu suçu işleyen kişiler, hem işledikleri suçtan hem de örgüt adına suç işlemekten ayrı ayrı cezalandırılacaktır. Bu düzenleme, 12 Mart 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
6. Türk Medeni Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler
Kesinleşmiş hapis cezasının infazı amacıyla ceza infaz kurumunda bulunan ergin bireylerin kısıtlanması, artık yalnızca kendi istekleri üzerine veya toplam beş yıl veya daha fazla hapis cezası almışlarsa ve kişiliklerinin veya malvarlıklarının korunması için gerekli görülüyorsa mümkün olacaktır. Bu düzenleme, bireylerin hak ve özgürlüklerinin korunmasını amaçlamaktadır.
7. İcra ve İflas Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler
İcra ve İflas Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, sürelerin hesaplanması ve kanun yollarına başvuru süreçlerinde netlik sağlanmıştır. Özellikle, tasdik veya ret kararlarına karşı istinaf ve temyiz başvuru süreleri, tebliğ tarihinden itibaren iki hafta olarak belirlenmiştir. Bu düzenlemeler, 1 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Örnek Senaryo
Senaryo:
Ali Bey, hakkında açılan bir ceza davasında HAGB kararı verilmiştir. Eski düzenlemeye göre, HAGB kararı için sanığın rızası gerekiyordu ve bu karara itiraz imkânı yoktu. 8. Yargı Paketi ile getirilen yeni düzenleme sonrasında, Ali Bey’in rızası aranmadan HAGB kararı verilmiş ve Ali Bey, bu karara karşı istinaf kanun yoluna başvurabilmiştir. Ali Bey, sürecin sonunda hakkını daha etkili bir şekilde arayabilmiştir.
Yaklaşık Maliyetler
| İşlem Türü | Yaklaşık Maliyet (TL) |
|---|---|
| HAGB Kararına İtiraz – İstinaf Başvurusu | 10.000 – 25.000 |
| Adli Para Cezası (Günlük 100-500 TL) | 1.000 – 15.000 |
| Tazminat Komisyonu Başvurusu | 5.000 – 15.000 |
Not: Maliyetler, davanın niteliğine, avukatın deneyimine ve bulunduğunuz şehre göre değişiklik gösterebilir.
Hukuki Danışmanlık Almanın Önemi
- Yargı Paketi ile getirilen yeni düzenlemeler, yargı süreçlerini daha karmaşık hale getirebilir. Bu nedenle, hak kayıplarını önlemek ve hukuki süreçleri doğru yönetebilmek için uzman bir ceza hukuku avukatından destek almak büyük önem taşır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. HAGB kararına itiraz edilebilir mi?
Evet. 8. Yargı Paketi ile HAGB kararlarına karşı istinaf ve temyiz yolları açılmıştır.
2. Adli para cezalarının günlük miktarı değişti mi?
Evet. Günlük adli para cezası alt sınırı 100 TL, üst sınırı ise 500 TL olarak belirlenmiştir.
3. Kanun yolu süreleri hangi tarihten itibaren geçerli?
1 Haziran 2024 tarihinden itibaren, istinaf ve temyiz süreleri gerekçeli kararın tebliğinden itibaren işlemeye başlayacaktır.
4. Makul sürede yargılanmayanlar nereye başvuracak?
Adalet Bakanlığı Tazminat Komisyonu’na başvurarak tazminat talebinde bulunabilirler.