Ceza hukukunda önemli prensiplerden biri de failin geçmişte işlediği suçların, yeni suçlarda dikkate alınarak daha ağır yaptırımlar uygulanabilmesidir. Bu durum, hukuki karşılığını “cezada tekerrür” kavramında bulur. Tekerrür, ceza adalet sisteminde caydırıcılığı artırmayı ve failin yeniden suç işlemesini önlemeyi amaçlar. Peki, cezada tekerrür nedir, ne zaman uygulanır, hangi cezaları etkiler ve tekerrür halinde ceza artırımı nasıl yapılır? İşte tüm detaylar…
Cezada Tekerrür Nedir?
Cezada tekerrür, daha önce işlediği suç nedeniyle mahkûmiyet kararı kesinleşmiş bir kişinin, cezası infaz edildikten sonra tekrar suç işlemesi halinde, ikinci suçun cezasının daha ağır sonuçlar doğurmasıdır.
Yani kişi, “sabıkalı” kabul edilir ve ceza artırımı gündeme gelir.
Yasal dayanak: 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) m.58
Tekerrürün Amacı Nedir?
- Suçlunun tekrar suç işlemesini engellemek
- Cezanın caydırıcılığını artırmak
- Toplum güvenliğini korumak
- Ceza sistemine adalet duygusunu yerleştirmek
Cezada Tekerrür Uygulama Şartları Nelerdir?
- Önceki Mahkûmiyet Kararı: Daha önce işlenmiş bir suçtan dolayı kesinleşmiş ceza kararı olmalıdır.
- Cezanın İnfazı: Önceki ceza infaz edilmiş olmalıdır.
- Yeni Suç: Eski suçun infazından sonra yeni bir suç işlenmelidir.
- Zamanaşımı: Yeni suç, 5 yıl içinde işlenmişse tekerrür uygulanabilir.
- Bilinçli Suç: Yeni suçun kasten işlenmiş olması gerekir.
Tekerrür Süresi Ne Kadardır?
| Ceza Türü | Tekerrür Süresi |
|---|---|
| Hapis cezası | Tahliye tarihinden itibaren 5 yıl |
| Adli para cezası | İnfazdan itibaren 3 yıl |
| Denetimli serbestlik | Süre bitiminden itibaren 5 yıl |
Tekerrür Halinde Ne Olur?
- Ceza artırımı yapılmaz, ancak hükümlü hakkında cezanın infaz rejimi ağırlaştırılır.
- Fail hakkında denetimli serbestlik uygulanmaz.
- Tekerrür, cezanın ertelenmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi lehe kurumların uygulanmasına engel olur.
- Koşullu salıverme oranı artar. (Örneğin 1/2 yerine 2/3)
İki Tür Tekerrür Vardır
1. Adli Tekerrür
- Önceki suç ve sonraki suç farklı türdendir (örneğin hırsızlık ve tehdit)
- Her türlü suçtan sonra işlenen yeni suçta uygulanabilir.
2. Özel Tekerrür (Aynı Neviden Tekerrür)
- Önceki ve sonraki suçlar aynı türdendir (örneğin iki hırsızlık suçu)
- Ceza artırımı oranı daha yüksektir.
Tekerrür Uygulamasında İstisnalar
- Taksirli suçlar tekerrüre esas teşkil etmez.
- Disiplin suçları veya kabahatler tekerrür sayılmaz.
- İstinaf veya Yargıtay aşamasında bozulan hükümler dikkate alınmaz.
- Çocuklara özgü ceza rejimi farklılık gösterebilir.
Cezada Tekerrür ile İlgili Yargıtay Kararları
- Yargıtay 4. CD, 2021/5421 E., 2022/9033 K.: “Tekerrür hükümleri, hükmün kesinleşmesinden sonra işlenen suçlar için geçerlidir.”
- Yargıtay 11. CD, 2019/3817 E., 2020/5231 K.: “Suçun kasten işlenmemesi halinde tekerrür hükümleri uygulanmaz.”
Tekerrür Halinde Ceza Ne Kadar Artar?
Tekerrür doğrudan ceza süresini artırmaz, ancak aşağıdaki lehe kurumların uygulanmasını engeller:
| Kurum | Tekerrürlü Sanıkta Uygulanmaz |
|---|---|
| Erteleme | Uygulanmaz |
| HAGB (hükmün açıklanmasının geri bırakılması) | Uygulanmaz |
| Denetimli Serbestlik | Sınırlandırılır |
| Koşullu salıverme | Daha geç uygulanır (örneğin 2/3 yerine 3/4) |
Tekerrürle Karıştırılmaması Gereken Kavramlar
- Mükerrir: Tekerrür hükümleri uygulanmış kişidir.
- İçtima: Suçların birleşmesi durumudur, tekerrür değil.
- Zincirleme suç: Aynı suçun kısa aralıklarla tekrarlanmasıdır, tekerrürden ayrıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
Bir kişi hakkında birden fazla tekerrür uygulanabilir mi?
Evet. Kişi her yeni suçunda yeni bir tekerrür süresiyle karşılaşabilir.
Cezada tekerrür af ile ortadan kalkar mı?
Genel af, geçmiş suçun hukuki sonuçlarını kaldırır; ancak özel af tekerrürü etkilemez.
Tekerrür TCK dışı suçlarda da geçerli midir?
Evet. Özel kanunlara göre işlenen suçlar da tekerrür hükümlerine tabidir.
Ceza indiriminde tekerrür dikkate alınır mı?
Hayır. Ceza indirimi yaparken tekerrür ceza miktarına doğrudan etki etmez, infaz rejimini etkiler.
Sonuç: Tekerrür, Cezada Caydırıcılığı ve Güveni Arttırır
Cezada tekerrür, ceza hukukunun suçla mücadelede kullandığı önemli araçlardan biridir. Suçların tekrarı halinde daha sıkı bir infaz rejimi uygulanarak, hem suçlunun ıslahı hem de toplumun korunması hedeflenir. Bu nedenle daha önce mahkûmiyet kararı almış kişilerin tekrar suç işlemeleri durumunda, kendilerini daha ağır bir hukuki tablo bekler. Hukuki destek alınması, savunma sürecinin etkin yürütülmesi ve suçun niteliklerinin doğru tespit edilmesi büyük önem taşır.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.