📌 1. Dezenformasyon Suçu Nedir?
Dezenformasyon, kasıtlı olarak yanlış veya yanıltıcı bilgilerin yayılması anlamına gelir. Türkiye’de dezenformasyon suçu, özellikle kamu düzenini bozma, toplumda panik yaratma veya devletin güvenliğini tehlikeye atma amacıyla yapılan yanlış haber ve bilgilerin yayılması durumunda söz konusu olur.
Türkiye’de dezenformasyon suçu, 2022 yılında yürürlüğe giren 7418 sayılı Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Türk Ceza Kanunu’na (TCK) “Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu” (TCK m. 217/A) eklenerek düzenlenmiştir.
📌 2. Dezenformasyon Suçu Hangi Eylemleri Kapsar?
Dezenformasyon suçu, gerçek olmayan bilgilerin kasten yayılması ile oluşur. Aşağıdaki eylemler bu kapsamda değerlendirilebilir:
✔ Sahte veya manipülatif haberler üretmek ve yaymak
✔ Devletin iç ve dış güvenliğini tehdit eden yalan bilgileri paylaşmak
✔ Ekonomik düzeni sarsabilecek yanlış veriler paylaşmak
✔ Toplumu korku ve paniğe sevk edecek asılsız haberler yaymak
✔ Devlet kurumlarının itibarını zedeleyici yanlış bilgiler yaymak
🚨 Örnek: Bir kişi, sosyal medyada sahte bir doğal afet uyarısı yaparak toplumda panik oluşturursa, dezenformasyon suçu işlemiş olabilir.
📌 3. Dezenformasyon Suçu ve Türk Ceza Kanunu (TCK) Kapsamındaki Düzenleme
Dezenformasyon suçu, Türk Ceza Kanunu’na (TCK 217/A) eklenen yeni madde ile şu şekilde düzenlenmiştir:
📌 TCK m. 217/A – Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu:
✔ Gerçeğe aykırı bir bilgiyi kamu düzenini bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kişi, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
✔ Eğer suç failin kimliği gizlenerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmişse, ceza yarı oranında artırılır.
🚨 Örnek: Sosyal medyada “Banka hesaplarına el konulacak” şeklinde asılsız bir haber paylaşarak ekonomik paniğe neden olan kişiler, TCK 217/A kapsamında yargılanabilir.
📌 4. Dezenformasyon Suçunun Unsurları Nelerdir?
Bir eylemin dezenformasyon suçu sayılabilmesi için aşağıdaki unsurların bulunması gerekir:
| Suç Unsuru | Açıklama |
|---|---|
| Gerçeğe Aykırı Bilgi | Doğru olmayan veya çarpıtılmış bilginin yayılması gerekir. |
| Alenen Yayılma | Bu bilgi, medya, internet veya kamuya açık bir ortamda paylaşılmalıdır. |
| Kamu Düzeni ve Güvenliğini Tehdit Etme | Bilginin toplumda korku, panik, kaos veya ekonomik zarara yol açabilecek nitelikte olması gerekir. |
| Kasten Yapılması | Failin bilinçli olarak yanlış bilgi yayması gerekmektedir. |
🚨 Örnek: Bir haber sitesinin, doğruluğu teyit edilmemiş bir bilgiyi paylaşarak toplumda korku oluşturması, bu suç kapsamına girebilir.
📌 5. Dezenformasyon Suçuna Uygulanan Cezai Yaptırımlar
Türkiye’de dezenformasyon suçu işleyen kişilere aşağıdaki cezai yaptırımlar uygulanabilir:
✔ 1 – 3 yıl arası hapis cezası (TCK 217/A)
✔ Suç, bir örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmişse ceza yarı oranında artırılır.
✔ Sosyal medya platformları ve haber siteleri için kapatma veya erişim engeli getirilebilir.
✔ Yanıltıcı haber yayan medya kuruluşlarına Basın Kanunu kapsamında para cezası uygulanabilir.
🚨 Örnek: Bir kişi, deprem sonrası ölü sayısını abartarak toplumda panik yaratırsa, hapis cezası alabilir.
📌 6. Dezenformasyon Suçunda Sosyal Medyanın Rolü ve Hukuki Sorumluluk
📌 Dezenformasyonun yayılmasında en büyük etkenlerden biri sosyal medyadır.
✔ Sosyal medyada asılsız haber yaymak, cezai sorumluluk doğurur.
✔ Halkı korku ve paniğe sevk edecek haberlerin doğruluğu teyit edilmelidir.
✔ Paylaşım yapan kişiler, içerikten sorumlu tutulabilir.
🚨 Örnek: WhatsApp, Twitter veya Instagram gibi platformlarda “Şehirde su kaynaklarına zehir atıldı” gibi asılsız bir mesaj paylaşan kişi, dezenformasyon suçu işleyebilir.
📌 7. Dezenformasyon Suçu ile İlgili Soruşturma ve Yargılama Süreci
Savcılık tarafından yürütülen soruşturma sürecinde:
✔ Şikayet veya resen başlatılan soruşturma kapsamında, ilgili kişinin ifadesi alınır.
✔ Asılsız haberin yayıldığı mecra incelenir.
✔ Halkta korku ve panik oluşturma etkisi değerlendirilir.
✔ Suç tespit edilirse kamu davası açılır ve sanık mahkemeye çıkarılır.
🚨 Örnek: Savcılık, sosyal medyada yanıltıcı bilgi paylaşan bir hesap hakkında erişim engeli kararı alabilir.
📌 8. Dezenformasyon Suçuna Karşı Alınabilecek Önlemler
✔ Haber kaynağını teyit edin.
✔ Doğrulanmamış bilgileri sosyal medyada paylaşmayın.
✔ Güvenilir haber kaynaklarını takip edin.
✔ Şüpheli bilgileri resmi kurumların web sitelerinden kontrol edin.
✔ Yanlış haber yayan kişileri yetkililere bildirin.
🚨 Örnek: Bir kişi, pandemiyle ilgili yanlış bilgi paylaşırsa, kullanıcılar bu hesabı BTK’ya (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) şikayet edebilir.
📌 9. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Dezenformasyon suçu hangi kanun kapsamında düzenlenmiştir?
📌 TCK 217/A maddesi ve 7418 sayılı Basın Kanunu kapsamında düzenlenmiştir.
🔹 Dezenformasyon suçu hangi cezaları gerektirir?
📌 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilebilir.
🔹 Sosyal medyada yanlış bilgi paylaşmak suç mu?
📌 Evet, kamu düzenini bozucu nitelikte ise suçtur.
🔹 Haber siteleri yanlış bilgi paylaşırsa ne olur?
📌 Basın Kanunu kapsamında erişim engeli ve para cezası verilebilir.
🔹 Dezenformasyon suçu şikayete bağlı mı?
📌 Hayır, savcılık tarafından resen soruşturma başlatılabilir.
📌 10. Sonuç ve Değerlendirme
✔ Dezenformasyon suçu, yanlış ve yanıltıcı bilgilerin kamu düzenini bozacak şekilde yayılmasını önlemeye yöneliktir.
✔ Sosyal medya kullanıcıları ve basın kuruluşları, bilgiyi paylaşmadan önce doğrulamalıdır.
✔ Hukuka aykırı bilgi paylaşan kişiler, 1 ila 3 yıl arası hapis cezasına çarptırılabilir.
✔ Bu suçla mücadele için, doğru bilgiye erişim ve medyanın etik kurallara uyması önemlidir.