📌 Giriş
İşverenler, iş sözleşmesini feshetmek istediklerinde hukuka uygun hareket etmek ve işçinin haklarını gözetmek zorundadır. Fesih bildirimi, iş sözleşmesinin sona erdirildiğini işçiye resmen bildiren hukuki bir süreçtir. Kanuna aykırı bir işten çıkarma işlemi, işveren açısından tazminat yükümlülükleri ve davalarla sonuçlanabilir.
📌 4857 sayılı İş Kanunu, fesih bildirim süreci, işten çıkarma şartları ve işçinin haklarını düzenlemektedir.
Bu makalede, fesih bildiriminin hukuki dayanakları, işverenin işten çıkarma sürecinde dikkat etmesi gerekenler, işçinin tazminat hakları, haklı ve haksız fesih durumları ve fesih kararına itiraz yolları detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Fesih Bildirimi Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 Fesih bildirimi, işveren veya işçinin iş sözleşmesini sona erdirdiğini karşı tarafa resmi olarak duyurduğu hukuki bir beyandır.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu madde 17, fesih bildiriminin nasıl yapılması gerektiğini düzenler.
✔ 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, işçi ve işveren arasındaki sözleşmenin sona erdirilmesine dair genel hükümleri içerir.
✔ İş Mahkemeleri Kanunu, fesih ihtilaflarında yargılama usullerini belirler.
📌 Örnek: Bir işveren, ekonomik nedenlerden dolayı işçisini işten çıkarmak istediğinde, kanuna uygun şekilde fesih bildirimi yapmak zorundadır.
📌 Önemli Not: Fesih bildirimi yazılı olarak yapılmalı ve işçiye imzalatılmalıdır. Aksi halde, işçi işten çıkarıldığını mahkemede ispat edebilir.
📌 İşverenin Fesih Bildirimi Yapma Şartları
📌 İşverenin iş sözleşmesini feshederken dikkat etmesi gereken bazı hukuki şartlar vardır.
✔ 1️⃣ Geçerli Bir Fesih Nedeni Olmalı
- İşten çıkarma gerekçesi “geçerli” veya “haklı” bir nedene dayanmalıdır.
- Keyfi veya hukuksuz fesih işlemi işveren açısından risk oluşturur.
✔ 2️⃣ İhbar Süresine Uyulmalı
- İşçi ihbar süresi kadar önceden bilgilendirilmelidir.
- İhbar süresine uyulmazsa, işçiye ihbar tazminatı ödenmelidir.
✔ 3️⃣ Fesih Bildirimi Yazılı Yapılmalı
- İşçiye fesih bildirimi yazılı olarak sunulmalı ve imza alınmalıdır.
✔ 4️⃣ İşten Çıkarma Nedeni Açıkça Belirtilmeli
- İşçinin neden işten çıkarıldığı fesih bildiriminde yazılı olmalıdır.
📌 Örnek: Bir şirket, işçinin performans düşüklüğü nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirmek istiyorsa, bunu yazılı olarak bildirmek ve gerekli delilleri sunmak zorundadır.
📌 Önemli Not: Haksız yere işten çıkarılan işçi, işe iade davası açarak işine geri dönebilir veya tazminat talep edebilir.
📌 İşten Çıkarma Sürecinde İşçinin Hakları ve Tazminat Türleri
📌 İşten çıkarılan işçiler belirli tazminat haklarına sahiptir.
✔ 1️⃣ Kıdem Tazminatı
- İşçi en az 1 yıl çalıştıysa kıdem tazminatı hakkı doğar.
- Her yıl için 30 günlük brüt maaş üzerinden hesaplanır.
✔ 2️⃣ İhbar Tazminatı
- İşveren, ihbar süresine uymadan işçiyi işten çıkarırsa, işçiye ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
✔ 3️⃣ İşsizlik Maaşı Hakkı
- İşten çıkarılan işçi, işsizlik maaşı alabilmek için son 3 yılda en az 600 gün sigortalı çalışmış olmalıdır.
✔ 4️⃣ Fazla Mesai ve Diğer Ödemeler
- İşçinin fazla mesai, kullanılmayan yıllık izin ve prim alacakları iş sözleşmesi feshedildiğinde ödenmelidir.
📌 Örnek: 5 yıldır çalışan bir işçi işten çıkarıldığında, işveren 5 aylık kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
📌 Önemli Not: İşçi, tazminatlarını alamazsa iş mahkemesinde alacak davası açabilir.
📌 Haklı ve Haksız Fesih Durumları
📌 İşveren ve işçi, iş sözleşmesini haklı bir neden olmadan feshederse, karşı tarafa tazminat ödeme yükümlülüğü doğabilir.
1️⃣ İşverenin Haklı Nedenle Feshi
- İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı
- İşçinin devamsızlık yapması
- İşçinin güveni kötüye kullanması veya hırsızlık yapması
📌 Örnek: İşçi, işyerindeki ekipmanları izinsiz kullanıyorsa ve bu işverene zarar veriyorsa, işveren tazminatsız fesih hakkına sahiptir.
2️⃣ İşçinin Haklı Nedenle Feshi
- İşveren maaşları eksik veya geç ödüyorsa
- İşçinin çalışma şartları ağırlaşıyorsa veya iş güvenliği tehlikeye giriyorsa
- İşveren, işçiye psikolojik baskı veya mobbing uyguluyorsa
📌 Örnek: Bir işçi, 3 ay boyunca maaşını alamadıysa, haklı nedenle fesih yaparak kıdem tazminatını talep edebilir.
📌 Önemli Not: Haklı bir neden olmadan iş sözleşmesini fesheden taraf, karşı tarafa tazminat ödemek zorunda kalabilir.
📌 İşten Çıkarmaya İtiraz ve Hukuki Yollar
📌 İşten çıkarılan işçiler, fesih kararına karşı hukuki yollara başvurabilir.
✔ 1️⃣ Arabuluculuk Başvurusu
- İşten çıkarılan işçi, önce arabulucuya başvurmalıdır.
- Arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlanamazsa, dava açılabilir.
✔ 2️⃣ İşe İade Davası
- İşçi, 30 gün içinde iş mahkemesinde işe iade davası açabilir.
- Mahkeme, işten çıkarılmayı haksız bulursa işçinin işe iadesine veya tazminata karar verebilir.
✔ 3️⃣ Tazminat ve Alacak Davası
- İşçi, işverenin tazminat ödemediği veya haklarını ihlal ettiği durumlarda iş mahkemesine başvurabilir.
📌 Örnek: Haksız yere işten çıkarılan bir çalışan, işe iade davası açarak işine geri dönebilir veya işverenden ek tazminat talep edebilir.
📌 Önemli Not: İşten çıkarılan işçiler, haklarını kaybetmemek için yasal süreler içinde dava açmalıdır.