Türk Ceza Kanunu’nun 168. maddesi, “etkin pişmanlık” başlığı altında düzenlenmiş olup, hırsızlık, yağma, mala zarar verme, dolandırıcılık gibi malvarlığına karşı suçlarda failin zarar gören kişiye yönelik davranışlarıyla, cezasının hafifletilmesi veya ceza verilmemesini sağlayan bir hükümdür.
TCK 168’in Amacı Nedir?
TCK 168’in amacı, malvarlığı suçlarında failin suç sonrası pişmanlık duyarak zararı gidermesi veya mağduriyetini azaltıcı girişimlerde bulunmasını teşvik etmektir. Bu hüküm, suçtan zarar gören kişinin haklarını koruyarak suçun olumsuz sonuçlarını mümkün olduğunca azaltmaya yönelik bir düzenlemedir.
TCK 168 Hangi Suçlar İçin Geçerlidir?
TCK 168. madde, özellikle şu suçlar bakımından uygulanır:
- Hırsızlık (TCK 141-147)
- Yağma (TCK 148-150)
- Dolandırıcılık (TCK 157-159)
- Güveni kötüye kullanma (TCK 155)
- Mala zarar verme (TCK 151-152)
Bu suçları işleyen kişi, suç tamamlandıktan sonra zarar gören kişinin zararını giderirse veya zararın giderilmesi için ciddi çaba gösterirse cezai indirim alabilir.
Etkin Pişmanlığın Uygulama Şartları Nelerdir?
Etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilmek için bazı şartların gerçekleşmiş olması gerekir:
- Suçun tamamlanmasından sonra ve dava açılmadan önce, failin kendi iradesiyle mağdurun zararını aynen tazmin etmesi ya da zararın giderilmesi için ciddi çaba göstermesi şarttır.
- Zararın tamamen veya kısmen giderilmesi mümkündür. Kısmen giderme halinde de ceza indirimi uygulanabilir; ancak tam giderme durumunda indirim oranı daha yüksek olur.
- Suç nedeniyle dava açılmış olsa dahi, hüküm verilmeden önce zarar giderilmişse, bu durumda da cezada indirim uygulanabilir; ancak dava öncesi zarar giderilmişse daha fazla indirim söz konusu olur.
TCK 168 Kapsamında Uygulanan Ceza İndirimi Oranları
Mahkeme, etkin pişmanlık şartlarının varlığı halinde aşağıdaki indirim oranlarını uygular:
- Zarar, dava açılmadan önce giderilirse veya mağdurun uğradığı zarar tamamen telafi edilirse, failin cezasında üçte ikiye kadar indirim yapılır.
- Dava açıldıktan sonra fakat hüküm verilmeden önce zarar giderilmişse, failin cezasında yarısına kadar indirim yapılır.
TCK 168 ve Mağdurun Onayı
Etkin pişmanlığın uygulanması için mağdurun onayı zorunlu değildir. Fail, mağdurun zararı karşısında iyi niyetle hareket ederek zararı giderdiği takdirde, mağdurun bu durumu kabul etmemesi etkin pişmanlığın uygulanmasını engellemez.
Etkin Pişmanlığın Sonuçları Nelerdir?
Etkin pişmanlık hükmünün uygulanması, failin cezasını önemli ölçüde azaltabilir. Hatta bazı özel durumlarda hâkim, cezadan tamamen feragat edilmesine karar verebilir. Böylece etkin pişmanlık, failin topluma yeniden kazandırılması açısından da önem taşır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Etkin pişmanlık nedir?
Malvarlığı suçlarında failin zarar görene verdiği zararı gidermesi halinde cezai indirim sağlayan bir hükümdür. - TCK 168 hangi suçlarda geçerlidir?
Hırsızlık, yağma, dolandırıcılık, mala zarar verme ve güveni kötüye kullanma suçlarında uygulanır. - Zarar giderilirse ceza ne kadar indirilir?
Zarar dava açılmadan önce giderilirse üçte ikiye kadar, dava açıldıktan sonra hüküm verilmeden önce giderilirse yarıya kadar indirim yapılır. - Zararın tamamen giderilmesi şart mıdır?
Tamamen giderilmesi şart değildir, ancak tamamen giderilirse daha fazla indirim yapılabilir. - Mağdurun onayı gerekli midir?
Hayır, mağdurun kabulü şart değildir. Önemli olan zararın giderilmiş olmasıdır. - Zarar giderildikten sonra ceza tamamen ortadan kalkar mı?
Genellikle indirim uygulanır, ancak bazı özel hallerde hâkim cezadan tamamen feragat edebilir. - Zarar nasıl giderilebilir?
Fail, zarar görene malın iadesi, parasal karşılık ödenmesi veya benzeri yollarla zararı telafi edebilir. - Etkin pişmanlık uygulaması için zaman sınırlaması var mı?
Dava açılmadan önce veya dava sırasında hüküm verilmeden önce uygulanabilir. - Etkin pişmanlıktan birden fazla kez yararlanılabilir mi?
Kanun açısından engel yoktur; her somut olay ayrı değerlendirilir. - Etkin pişmanlık uygulaması için dava açılması şart mıdır?
Hayır, dava açılmadan önce zarar giderilirse etkin pişmanlıktan yararlanılabilir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.